برسی اثر استعمال دخانیات بر ایمپلنت های دندانی:

یکی از پیشرفتهای علم دندانپزشکی در سالهای اخیر کاربرد ایمپلنتهای دندانی برای جایگزینی دندانهای از دست رفته به وسیله ی قرار دادن یک قطعه از جنس تیتانیوم ً زیرکونیا در فک بیمار )فیکسچر( به و یا اخیرا جای ریشهی دندان یا دندانهای از دسترفته میباشد. از زمانی که بنمارک دانشمند سوئدی در سال 1952 موفق به کشف پیوند مستحکم استخوان با فلز تیتانیوم و ابداع ایمپلنت شد تا به حال مطالعات زیادی بر روی عوامل تهدید کنندهی پیوند با استخوان بر روی بیماران با ویژگیهای مختلف انجام شده که در نتیجه ی این مطالعات، استعمال دخانیات یکی از مهمترین عوامل تهدید کننده ی موفقیت کامل ً جراحی ایمپلنت در کلیه ی بیماران، خصوصا بیماران مسن تشخیص داده شده است که در ادامه به شرح جزئیات این مطالعات میپردازیم

سیگار کشیدن و سلامتی

 طبق آمار منتشر شده در سال 2000 میلادی، 4/83 میلیون نفر در دنیا بر اثر مصرف نیکوتین جان خود را از دست دادند. گرچه استفاده از دخانیات و مستندات مربوط به آن به بیشتر از 1600 سال قبــل از میالد برمیگردد و همین تاریخچه ثابت میکند که دخانیات تقریبا قدمتی برابر با تاریخ تمــدن بشر دارد، ولی مرگومیر ناشی از مصرف دخانیــات خود به تنهایی گویای میزان تهدید ناشی از مصرف آن برای نسل بشر است.

نیکوتین ضربان قلب، فشار خون و میزان نیاز به تنفس برای تأمین اکسیژن مورد نیاز را افزایش داده و ثابت شده که استعمال دخانیات باعث بیماریهای عروق کرونر قلب، سکته، آسم و تنگینفس، بروز بسیاری از سرطانهای مختلف و سایر بیماریها شده و در زنان باردار باعث مردهزایی و یا به دنیا آمدن نوزاد با وزن کم میگردد.

در خصوص بیماریهای مربوط به دهان و دندان، استعمال سیگار نه تنها زیبایی دندانها را به خطر انداخته و روند از دست دادن دندانها را سرعت میبخشد، بلکه باعث تجمع بیش از اندازهی پالک، افزایش التهاب لثه و بیماریهای پریودنتال و بالاتر رفتن سرعت تحلیل استخوان فکی میگردد. سیگار کشیدن به صورت معکوس اعث دیر بهبود یافتن زخمها و کاهش موفقیت در پیــوند بین استخوان و فیکسچر میگردد. گـرمای ناشی از کشیدن سیگار و ترکیبات سمی ناشی از آن همانند نیکوتین، مونوکسید کربن و سیانید نیتروژن در روند بهبود زخمها اختالل ایجـاد کرده و عــالوهبـرآن در میزان موفقیت جراحـیهــایی ماننــد سینوس لیفت و گرافت استخوانی را که جزء جراحیهای رایج برای گذاشتن ایمپلنتهای دندانی هستند را به خطر میاندازد.

مکانیزم دقیق نحوهی تأثیرگذاری دود سیگار بر کاهش روند بهبود زخمها هنوز مشخص نیست، اما آنچه مسلم است وجود موادی که در بالا ذکر شده باعث کاهش سرعت روند بهبود زخمها، انقباضات عروقی، چسبندگی پلاکتهای خونی، افزایش غلظت خون و در نتیجه افزایش ریسک انسداد عروق، افزایش میزان فیبرینوژن و کاهش خونرسانی به بافتها بخاطر آزاد شدن کاتکول آمین میگردد. )کاتکول آمین جزء هورمونهای جنـگ و گریز بوده و از غده فوق کلیوی ترشح میشوند. بخشی از سامانه ی عصبی سمپاتیک هستند و در پاسخ به استرس ترشح میشوند.(

نیکوتین موجود در تنباکو از میزان جریان خون در دهان به شدت میکاهد. استفاده از پیپ وضعیت را به مراتب بدتر میکند زیرا که باعث ایجاد حرارت بسیار بالاتر خصوصا در فک بالای بیمار میگردد. به طور کلی میتوان گفت که تنباکو در تمامی روندهای درمانی ایجاد اختالل میکند. از اختالل در روند بهبودی یک درمان سادهی ریشه تا جراحیهای گسترده که بر روی فک و صورت انجام میشود. افراد سیگاری واکنش کندتری را نسبت به فرآیند بهبودی به نسبت افراد غیرسیگاری از خود نشان میدهند. درصد بالای نیکوتین رسیده به بدن باعث از بین رفتن پیوند استخوانی میگردد.

سیگار کشیدنایمپلنت

 برای داشتن یک پروسه ی موفق کاشت دندان، آمیختهای از چند فاکتور مورد نیاز است. از یک جراحی خوب گرفته تا به کارگیری روکش مناسب. در افرادی که کاندیدای مناسبی برای برخورداری از ایمپلنت هستند میزان عدم موفقیت جراحی بسیار پایین است ولی برخی از عوامل جزء فاکتورهای ایجادکننده ی ریسک برای انجام ایمپلنت میباشند.

فاکتورهایی که برای پیشبینی میزان موفقیت یک جراحی در نظر گرفته میشود عبارت است از فاکتورهای مربوط به پذیرندهی ایمپلنت شامل وضعیت کلی سلامت بیمار، عادات مصرف دخانیات، کیفیت و میزان استخوان فک، و ضعیت بهداشت دهان و دندان و فاکتورهای مربوط به خود ایمپلنت )ابعاد، میزان باری که باید تحمل نماید و کوتینگ(، محل قرارگیری ایمپلنت در دهان و موارد کلینیکی. در مجموع فاکـتورهای مربوط به بیمار به نظر حیاتیتر آمده و نقش تعیینکننـده تری را در تعیین میزان ریسک عدم موفقـــیت در هر جـــراحی ایمپلنت به عهده دارند.

بررسی موارد مختلف کلینیکی نشان داده که بین فاکتورهای ایجاد کننــده ی ریسک مرتبط با بیمار، استعمال دخانیات نقش بسیار بالاتری نسبت به سایر فاکتورها دارد، به نحوی که میزان عدم موفقــیت را بیـن 6 الی 20 درصــد بالاتر مــیبرند. این میزان عــدم موفقیت در صورت استعمال بسیار سنگین سیگار )30 تا 40 نخ در روز( به مراتب افزایش مییابد.

سیگار کشیدن در ایجاد اختلال در روند یکپارچه شدن استخوان با قطعه ی خارجی در مرحله ی اول جراحی نقشی ندارد ولی اثرات مضر آن در مرحله ی دوم جراحی با باز کردن محل جراحی نمایان میگردد.

گورمن و همکاران در مطالعه ای که بر روی بیش از 2000 بیمار انجام داده اند به این نتیجه رسیدهاند که اثرگذاری مصرف دخانیات پس از باز کردن محل جراحی برای شروع فرآیند ساخت پروتز آغاز میشود، چرا که تا زمان بسته بودن محل جراحی، همبستگی ایمپلنت با غشای استخوانی اجازهی مداخلهی نیکوتین را نمیدهد اما به محض باز شدن درپوش ایمپلنت، غشای نرم اطراف قطعه از تنباکو تأثیرپذیر میگردد. این بدین معنی است که افزایش ریسک جراحی به خاطر عدم یکپارچه شدن قطعه با استخوان )osseointrgration( و یا هیلینگ ضعیف نیست، بلکه تنها به خاطر آن است که بافت نرم اطراف ایمپلنت همانند لثه و.. از تنباکو تأثیرپذیر میگردد.

از سوی دیگر دانشمندان با بررسی نمونه بزاق 41 بیمار و اندازهگیری میزان orginase )یکی از هورمونهای موجود در بزاق( و مقایسهی آن در افراد سیگاری و غیر سیگاری، به این نتیجه رسیده اند که سیگار کشیدن موجب افزایش میزان فعالیت این هورمون در بزاق افراد سیگاری شده که همین موضوع باعث کاهش تولید اکسید نیتریک در آنان و در نتیجه افزایش میزان عفونتهای باکتریایی در دهان و ایجاد ریسک بالاتر برای عدم موفقیت جراحی ایمپلنت شده است.

سیگار کشیدن از طرفی باعث میشود تا تحلیل استخوان در اطراف طوق دندان بیشتر شده و التهاب لثهای ایجاد شده در محل فوقالذکر باعث کاهش ماندگاری ایمپلنت تا ده سال میشود، این شاخص ریسک از دست رفتن ایمپلنت را برای افرادی که عالوه بر سیگار کشیدن بهداشت دهان و دندان را رعایت نمیکنند در طول ده سال تا سه برابر افزایش میدهد.

بنابراین:

افراد سیگاری میبایست، اگر قادر به کنار گذاشتن عادت خود نیستند حداقل یک تا دو هفته قبل از عمل جراحی سیگار نکشند تا در این مدت اثرات کوتاه مدت نبودن نیکوتین نمایان شده و غلظت خون تا حدودی بهبود یابد. حداقل دو ماه بعد از انجام جراحی سیگار نکشند تا یکپارچه سازی قطعه با فک سریعتر و بهتر انجام شود و توسط دندانپزشک خود مطلع گردند که سیگار کشیدن تمامی روندهای درمانی علی الخصوص آنچه را که در مورد بیماریهای دهان و دندان است را مختل می کند که مسلما این امر در مورد ایمپلنت هم صادق است.

میزان عدم موفقیت در افراد سیگاری به طور ً به معناداری بالاتر است، که این تفاوت تماما دلیل وجود نیکوتین است.

در سیگاریها آمار عدم موفقیت بیشتر در فک بالا گزارش شده که این آمار برای فک پایین کمتر میباشد. عمدهی آثار عدم موفقیت در مرحله ی دوم جراحی پس از بازکردن پوشش جراحی، خود را نشان میدهد.

در سیگاری ها، تحلیل استخوان اطراف طوق دندان و التهاب لثه پس از گذاشتن ایمپلنت بسیار مشاهده میشود.

در مواردی که احتیاج به سینوس گرافت وجود دارد، میزان عدم موفقیت در سیگاریها، دو برابر بیش از غیرسیگاریها است.

درست است که ریسک گذاشتن ایمپلنت در افراد سیگاری بسیار بالاتر از افراد عادی است و بسیاری از دندانپزشکان ریسک انجام این جراحی برای افراد سیگاری را متقبل نمیشوند، ً ولی اصال به این معنا نیست که ایشان قادر به ستفاده از این امکان برای جایگزینی دندانهای از دست رفته ی خود نمیباشند بلکه برای شروع درمان باید عادات و میزان استعمال دخانیات توسط ایشان به دقت مورد بررسی قرار گیرد و اطلاعاتی از قبیل میزان و مدت مصرف در گذشته، میزان تمایل فرد به کشیدن سیگار و وضعیت حال حاضر متقاضی از نظر میزان مصرف. فرد باید به شدت ترغیب شود تا سیگار کشیدن ً را کنار بگذارد و قبل از شروع درمان باید کاملا نسبت به عواقب کشیدن سیگار و اثرات سوء آن بر درمان خود مطلع گردد.